Stefanos foundation – Twintig jaar aan de frontlinie in Nigeria
In 2020 bracht het team van Jubilee Campaign een bezoek aan Nigeria. Tijdens deze reis kreeg Peter Bronsveld de gelegenheid om uitvoerig met Mark Lipdo, de oprichter en directeur van Stefanos Foundation te spreken over de achtergrond van het geweld wat Nigeria nu al ruim twintig jaar teistert. In februari 2022 is het precies twintig jaar geleden dat Stefanos Foundation werd opgericht. De organisatie bevindt zich aan de ‘frontlinie’ van de terreur. Samen met een team van toegewijde medewerkers zet Mark zich in voor de slachtoffers van het geweld door te zorgen voor de opvang en hulp bij trauma-verwerking.
Stefanos Foundation
Ingenieur Mark Lipdo is een zakenman met een succesvolle carrière als projectontwikkelaar. Privé en zakelijk werd zijn wereld in september 2001 echter op z’n kop gezet toen zijn kerk het doelwit werd van een terroristische aanslag. Vanaf dat moment kon hij gewoonweg niet aan de zijlijn staan terwijl er in zijn thuishaven Jos, de hoofdstad van de deelstaat Plateau, letterlijk een genocide plaatsvond. In 2002 staakte hij z’n commerciële activiteiten en richtte hij Stefanos Foundation op waarmee hij zich samen met zijn team nog steeds inzet voor de slachtoffers van het geweld.
In eerste instantie ging Mark ervan uit dat de vrede binnen een bepaalde tijd terug zou keren, waarna hij zijn leven als projectontwikkelaar weer op zou kunnen pakken. Nu, bijna twintig jaar later is de nood onder ‘zijn mensen’ nog steeds niet afgenomen. In de beginjaren van de crisis was het voornamelijk de terreurgroep Boko Haram die verantwoordelijk was voor het geweld. Het werkveld voor deze ISIS-tak bevond zich vooral in het Noorden-Oosten van Nigeria. In de afgelopen jaren hebben de nomadische Fulani’s de grenzen voor het fundamentalisme echter steeds verder naar het zuiden verlegd, met als gevolg dat nu ook de ‘Middle Belt’, het gebied waar Plateau State deel van uitmaakt, steeds vaker te maken heeft met extreem geweld wat specifiek gericht is tegen christelijke gemeenschappen.
Religieus extremisme
Oorspronkelijk vloeide het conflict in Plateau State voort uit langdurige geschillen over land, politiek en economische privileges tussen etnische groepen die zichzelf als 'inheemsen' of ‘oorspronkelijke’ bewoners van specifieke gebieden beschouwen, en degenen die zij als 'kolonisten' beschouwen. Kleine geschillen tussen deze verschillende groeperingen zijn geen nieuw fenomeen in Plateau State, maar tot 2001 hadden ze niet geleid tot grootschalig verlies van mensenlevens. In september 2001 laaiden de spanningen in de hoofdstad Jos echter plotseling op. In slechts zes dagen tijd kwamen er ongeveer 1.000 mensen om.
Wat oorspronkelijk een etnisch en politiek conflict was, veranderde in een religieus conflict. Het geweld tegen de christelijke gemeenschappen verspreidde zich vervolgens van Jos naar andere delen van Plateau State, en tientallen, en mogelijk honderden, meer mensen werden in 2002 en 2003 gedood in een cyclus van aanvallen. Moslims uit verschillende etnische groepen zijn steeds beter bewapend en hebben hun tegenstanders straffeloos aangevallen, waarbij ze de islam gebruiken als een instrument om sentiment op te zwepen en hun volgelingen aan te sporen.
Ondanks de escalatie van het conflict in de deelstaat Plateau sinds september 2001 en duidelijke waarschuwingssignalen van de waarschijnlijkheid van verder geweld, ondernam de Nigeriaanse regering geen effectieve actie en liet ze toe dat het conflict uit de hand liep. Toen Yelwa uiteindelijk werd aangevallen op 2-3 mei 2004, kon de omvang van het geweld niet langer worden genegeerd. Op 18 mei 2004 riep de toenmalige Nigeriaanse president Olusegun Obasanjo de noodtoestand uit in de staat Plateau.
In het interview gaat Mark Lipdo uitgebreid in op zijn persoonlijke ervaringen en inzichten op basis van wat hij persoonlijk ‘in het veld’ heeft kunnen constateren. Zijn team heeft door de jaren de meest complete registratie bijgehouden van het geweld wat er door de jaren tegen christelijke gemeenschappen is gepleegd, wat uiteindelijk in boekvorm beschikbaar is gemaakt.
Samenwerking
De samenwerking tussen Jubilee Campaign en Stefanos Foundation stamt uit 2010 toen het team van Stefanos, samen met de toenmalige gouverneur Jonah Jang, de algemeen aanklager van Plateau State en een team van juristen bij het Internationaal Gerechtshof in Den Haag aangifte deden van genocide. De juridische onderbouwing van dit proces zorgde er uiteindelijk voor dat de veiligheidsraad van de Verenigde Naties Boko Haram in mei 2014 Boko Harm kon oormerken als een terroristische organisatie. Voor de regering van Nigeria en de Internationale gemeenschap ontstonden hierdoor nieuwe mogelijkheden om de groep te bestrijden.